Sweet Taste of Taking Off

The great philosopher Lao Tzu once said; 'A good traveler has no fixed plans, and is not intent on arriving.' I do not remember where I read this or how I started thinking about travel again. But, how I feel about packing, looking for my newest passport and itenarary, begging the airline company to get away with paying an extra 100 euros for my overweight luggages and waiting in the line for my passport check is vivid. Wherever I was headed up until now, I was usually alone and trying to manage my carry-ons, had my headphones on and Take It Easy from The Eagles was playing.

After passing the security check, I always stepped into the duty free shops to buy gifts for the people I was gonna visit or for the family members who would be expecting souvenirs from the places I have been to. Red Light District shot glasses, hoodies that had dear pictures from Minnesota, Eiffel Tower shaped perfumes, a world cup soccer ball from 2010 South Africa finals...And of course for the people whom I had no intention of picking out something for; a half eaten box of Rafaello chocolates.

The airports define my understanding of traveling very well. Let's go back to what we see at the airports. Maps to get us started, a Starbucks to keep us from falling asleep, people on the floor with their laptops, having Skype conversations to remind us that we are also leaving the loved ones behind, Prada and Tiffany's stores to corrupt us to waste money on stuff that we do not need, flight numbers and LCD destinations to keep our brains working and people from all around the world to make us understand that we are leaving the well known, comfortable territory behind and a new challenge is about to start by the minute we step outside of gate  A43. ..

Having an alcoholic beverage at an overpriced airport pub, losing your cab money playing blackjack at the casino, trying a different cuisine that would later cause you diarrhea and pretending like you are VIP in a conversation with a stranger are some of my airport rituals. Why do the airports matter to me that much? Let me explain.

Airports are the places where you do not have to belong. You could be going to Bangladesh to start your exciting South East Asia adventure or Cuba to salute Guevara, maybe India to rediscover the meaning of  spirituality; but you do not have to be going to France to start your painful college studies. What I do when I have to wait at Heathrow for six hours after the kind of madness I pull myself into, with mild symptoms of diarrhea that is probably the result of that Thai food and my empty back pockets that were cleaned out by the Kings casino, is sitting on a bench right across the LCD departures and doing what Alice does before she falls into the Wonderland; I start thinking about six impossible things to start my journey.

I pick out six destinations from the screen that I could be headed to.  The sweeping lands of Sahara in Morocco, Tunusia or Egypt, or the tiny mountain tops in Nepal, Buddhist-intensive Tibet to reconstruct what I know or Okavango Delta in Botswana that is not only the oasis for the hippos but also for me to take a break  from the dull desert I have been in a while.

Lau Tzu figured what mattered the most centuries ago; the destination means nothing and the idea of arriving should be the end of it all. What is important is taking off, making a decision to leave and to be courageous enough to make a brand new start. Being able to get comfortable with what is different and getting over the concept of settling down and putting an end to the book learning.

This is not a fun entry of travel memoirs, just the opposite; this is about taking off and to be somewhere that you could be in sandals while it is snowing back home and not to be afraid of being far far away. I sincerely hope that the next time I step outside the gate A43, it would lead me to one of the impossibles to change what I have and what I lack. And when the door closed, I would not look back and just enjoy the sweet taste of taking off.

100 Songs to Live By

Friedrich Nietzsche once said, 'Without music, life would be a mistake.' Although you might not agree with him on his philosophy of life, you at least have to give him that.  Now, why the sudden interest in music? For the kids like me whom went through a clear rock/punk/metal head phase, music was really the meaning of life. And by music, I mean the loud yelling, weird costumes and make up. Since we were not allowed to listen to Megadeath  unless we looked just like them, music defined most of us at the ages of 14 through 17. Now that I think of this phenomenon, I still notice many musical clicks even at college.

So the real question here is; why does it matter so much? Why do some songs take you to a place far far away where there is only the feeling of happiness, thrill or even fear? Today, I have received maybe the best New Years gift from a dear friend. She has sent me a list of '100 Songs to Live By'. Since she lives in the New York City and all of us are very busy with school work, making a living etc. sometimes it is nearly impossible for us to make some time to go back and reflect upon the days where we used to be together everyday. An old friend, a family member that lives far away, ex girlfriends, boyfriends, God knows pets even!

The 100 songs I have received from her today put me into an emotional tunnel. A couple of notes and random lyrics that are put together did make so much sense that got me thinking if it could actually be more meaningful than a proper conversation. I realized, music does explain so very much in some situations when we all have hard time to speak our minds. Nietzsche was right. Life without music would be a colossal mistake. Therefore, I would like to dedicate this entry to my dear friend Sydney Saubestre and everyone who may be having a hard time with the words at this very special time of the year. Merry Christmas! And here is my list for her. One hundred songs to live by...

1. Imagine- John Lennon
2. Like A Rolling Stone- Bob Dylan
3. Anarchy in the UK- Sex Pistols
4. Surfin' USA- The Beach Boys
5. Sweet Home Alabama-  Lynyrd Skynyrd
6. A Little Less Conversation- Elvis Presley
7. Those Were the Days- Mary Hopkin
8. Summertime- Janis Joplin
9. Welcome to My Life- Simple Plan
10. The Ocean- Led Zeppelin
11. We Will Rock You- Queen
12. L'Italiano Vero- Toto Cutugno
13. Start Me Up- The Rolling Stones
14. Here Comes the Sun- The Beatles
15. Girl- The Beatles
16. Somewhere Over the Rainbow- Harold Arlen
17. Respect- Aretha Franklin
18. Tequila Sunrise- The Eagles
19. New York I Love You- LCD Soundsystem
20. Otherside- Red Hot Chili Peppers
21. Smells Like Teen Spirit- Nirvana
22. While My Guitar Gently Weeps- The Beatles
23. Hit the Road, Jack- Ray Charles
24. Kashmir- Led Zeppelin
25. Blue Suede Shoes- Elvis Presley
26. Lying Eyes- The Eagles
27. Ob- La-Di, Ob- La- Da- The Beatles
28. Smoke On the Water- Deep Purple
29. Mr. Tambourine Man- Bob Dylan
30. Pretty Woman- Roy Orbison
31. Come Fly With Me- Frank Sinatra
32. Seven Nation Army- The White Stripes
33. Crazy- Gnarls Barkley
34. Hotel California- The Eagles
35. Blowin' In the Wind- Bob Dylan
36. Satisfaction- The Rolling Stones
37. Hey Jude- The Beatles
38. What's Goin' On?- Marvin Gaye
39. Touch-a touch-a touch-a touch me- The Rocky Horror Show
40. Hippy Hippy Shake- The Beatles
41. Lose Yourself- Eminem
42. Sunday Morning- Maroon 5
43. Through the Roof 'N' Underground- Gogol Bordello
44. Peaceful Easy Feeling- The Eagles
45. Je Ne Veux Pas Travailler- Pink Martini
46. 8 Days A Week- The Beatles
47. Tainted Love- The Cure
48. Sympathy For the Devil- The Rolling Stones
49. I Love Rock& Roll- Joan Jett
50. Something Stupid- Frank& Nancy Sinatra
51. Elenor Rigby- The Beatles
52. Jessie's Girl- Rick Springfield
53. Let the Sunshine In- Hair Musical
54. California Dream- The Beach Boys
55. Just My Imagination- The Cranberries
56. Singin' in the Rain- Frank Sinatra
57. People Get Ready- The Impressions
58. Good Vibrations- The Beach Boys
59. Johnny B. Goode- Chuck Berry
60. What'd I Say- Ray Charles
61. Yesterday- The Beatles
62. Purple Haze- Jimmy Hendrix
63. Stairway to Heaven- Led Zeppelin
64. Sunday Bloody Sunday- U2
65. River Deep, Mountain High- Tina Turner
66. That'll Be the Day- Buddy Holly
67. Billie Jean- Micheal Jackson
68. She Loves You- The Beatles
69. You Can't Always Get What You Want- The Rolling Stones
70. Rock and Roll Music- Chuck Berry
71. Cocaine Eyes- The Rolling Stones
72. Born to Be Wild- Steppenwolf
73. Losing My Religion- REM
74. Let's Get It On- Marvin Gaye
75. Back in Black- AC DC
76. Highway to Hell- AC DC
77. Stayin' Alive- Bee Gees
78. Blackbird- The Beatles
79. Going to California- Led Zeppelin
80. Bye Bye Love- Everly Brothers
81. Son of A Preacher Man- Dusty Springfield
82. Mamma Mia- ABBA
83. Dancing Queen- ABBA
84. Nothing Else Matters- Metallica
85. Somebody to Love- Jefferson Airplane
86. Get Up, Stand Up- Bob Marley
87. The Wall- Pink Floyd
88. Bohemian Rhapsody- Queen
89. Paper Planes- MIA
90. Come As You Are- Nirvana
91. Lady Marmalade- Patti LaBelle
92. One Love- Bob Marley
93. Hit Me Baby One More Time- Britney Spears
94. Hallelujah- Jeff Buckley
95. Castles Made of Sand- Jimmy Hendrix
96. Hey You- Pink Floyd
97. I Want to Hold Your Hand- The Beatles
98. Like A Prayer- Madonna
99. Rockstar- Nickelback
100. Forget You- Cee Lo.

Here's a very well thought list of songs that could be used in many different situations. Music does change lives. I  just wanted all of us to remember one of the most precious tools to give messages and make others to feel the way we do. Enjoy.  

Korkak Eski Dünya

Aldous Huxley'nin Cesur Yeni Dünya'sını okuyanlar hatırlayacaklardır. 26. yüzyılda geçen ve yeni bir dünya düzenini tüyler ürpertici bir ütopya halinde okuyucuya tanıtan bilim kurgu romanı; sayfaları çevirdikçe kanınızı donduran, 'ya böyle bir şey olursa' demeye bile korktuğunuz olay örgüsüyle hepimizi 21. yüzyıl hakkında düşünmeye sevk eden çarpıcı kitaplardan biri. Huxley'nin İkinci Dünya Savaşı patlak vermeden önce kaleme aldığı 1932 tarihli roman, yazarın kontrolden çıkmakta olduğunu düşündüğü dünyamıza verdiği tepkinin absürd bir portresi idi.

2011 yılına girmeye çok yaklaştığımız şu günlerde belki de popüler kültür ve soylulaştırma hakkında yazdığımız ödevler ve yaptığımız tartışmalar beni şu an kımıldayamayacak halde kalakaldığım yere getirdi, kim bilir! Huxley'nin eserine tekrar göz atmak ve modern dünyanın izlemeye bayıldığı 'dumbing down' adlı basite indirgeme politikasına tekrar tekrar şahit olmak da tetiklemiş olabilir tabii bu ruh halini.

Herkesin zihinlerinde daha net bir imaj yakalayabilmeleri için tekrar geri dönmek istiyorum bu basite indirgeme politikasına. Her türlü entelektüel çabadan kaçmaya programlanmış olmak demektir bu 'yeni yöntem'. Daha geniş bir kitleye ulaşabilmek için çeşitli hilelere başvurmak; kültür, eğitim, fikirler ve yaratıcılığın sanatsal ve akademik ürünlerin tümünde ağırlığını, hatta ve hatta varlığını kaybetmesi ve yepyeni, mutlu bir toplum yaratma çabasıdır. Nedir peki bu mutluluğun kaynağı?

Thomas Gray'in de dediği gibi cehaletin gerçekten de mutluluk olduğu bir dünya düzeni anlatmaya çalıştığım. Dış dünya, politika ve ekonomi haberleri yazan gazetelerin ünlülerle ilgili dedikodular ve spor haberlerine yaptıkları yumuşak geçiş, televizyonların hayatlarımıza diziler ve realite şovları yardımıyla soktuğu bitmek bilmez dram olgusu, pop CDleri ve internetin kütüphanelerden bayrağı devralması ve buna benzer daha bir çok örnek, yaratılmaya çalışılan her yönden vasat bir toplumun sonsuz kaynaklara sahip destekleyicileridir.

Dahice yürütülmekte olan bu hükümet-medya ittifakı; vatandaşlarda bilgiye hemen ve hızla ulaşma ideasını yaratmış, daha da önemlisi bu fikrin doğru ve akıllıca olduğuna neredeyse hepimizi inandırmıştır. 'Teknolojiye şükürler olsun ki; Sheakspeare okumamıza gerek kalmıyor, internet aracılığıyla basit dilde Mac Beth'i, Kral Lear'ı ya da Venedik Taciri'ni anlayabiliyor, üstüne üstlük onlarca sayfalık metinler arasında kaybolma gereği duymadan tüm hikayenin kısa bir özetine ulaşabiliyoruz!' Yüksek kültürün JK Rowling tarafından temsil edildiği; Tolstoy, Gorki ya da Diderot gibi yazarları okumanın, Bartok ya da Bach'ı dinlemenin 'elit' bir zümrenin yaptığı bir aktivite haline geldiği, Sex and the City izlemenin hepimizin en sevdiği olgu olan 'demokratik' ve herkesin rahatlıkla kendinden birşeyler görebileceği bir beyin tatili olarak pazarlandığı toplumumuz bazılarımızın da farkettiği gibi düşünce fakirliği çekmekte ve tüketicileri bile tüketen bir hale gelmektedir.

Aklınıza gelebilecek her türlü entelektüel çabanın şiddetle bastırıldığı ve yasaklandığı Orta Çağ Avrupası'nı hatırlayın. Din kavramının getirdiği uygulamalara harfiyen uyan, korku içinde yaşayan insanlar ve dogmalardan kaçamayan bireylerin hayatta kalma çabası tarih derslerimiz boyunca hepimizi mutlaka ürkütmüş ve yaralamıştır. Peki ya bilgiye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu, sözde 'enformasyon' çağında yaşayan insanımız neden öcü görmüş gibi kaçıyor bilginin kendisinden? Felsefe ile dalga geçmenin trend olduğu 21. yüzyılın adı nasıl bilgi çağı olabildi peki? Üniversitelerin sosyalleşme alanı olarak görüldüğü, öğrencilerin en ufak bir şey öğrenmekten delicesine korktuğu bu trajedi ne zamandır hüküm sürmekte? Dünyamızın bugünkü haline baktığımda Orta Çağ Avrupası'na büyük özlem duyuyorum; cehaletin günümüzde olduğu gibi bir kişisel tercih değil, dini bir dayatma olduğu o karanlık çağa...

Huxley'nin Cesur Yeni Dünya'sıyla başlamamın sebebini anlamış olmalı romanı okuyanlar. İnsanların doğmayıp, labaratuvarlarda tasarlandığı, düşünmek ve eleştirmenin tabu, ahlaki kuralların müstechen, kişisel kimlik ve orijinaliğin vahşilik olduğu Huxley'nin dünyası ile günümüz arasındaki tek fark henüz teknolojinin bu ütopyayı yaratabilecek kadar gelişmemiş olmasıdır. Kendileri yerine düşünülmesi ve ne yapmaları gerektiğinin başkaları tarafından söylenmesini dünya üzerindeki cennet gibi gören insanlık; bugün Huxley'nin Alfa, Beta, Gama ve Epsilonları olabilmek için can atıyor, mümkünse hiç birşey yapmak zorunda olmayan Epsilon ırkının gururlu temsilcileri olabilmek için yanıp tutuşuyorlar.

Düşünmenin saygı gördüğü, toplumsal bozuklukların 'Bana dokunan ya da dokunmayan yılan yaşamasın!' zihniyetiyle karşılandığı, sanatın ifadenin en saf ve yaratıcı formunda sunulduğu modern 'Cesur Yeni Dünya' yeni ütopyamız artık. Korkak Eski Dünya'ya dönüş başladı, yeni trend ise karanlık çağ. Bir mum yakabilene aşk olsun...

İÇİMDEKİ DÜŞMAN

     4 Aralık Cumartesi günü ben ve iki arkadaşım İstanbul Modern Sanat Müzesi’nin son sergisi; İçimdeki Düşman’ı görebilmek için Tophane yoluna koyulduk. Müze ‘Body Worlds’ sergisine gelen ziyaretçilerden dolayı oldukça kalabalıktı. Kapıdaki uzun sıradan sıyrılabilmek için bir süre çabaladıktan sonra müzeye adımımızı atabildik. İstanbul Modern’in sürekli sergilenen eserlerine kısaca bir göz atıp, Ataman’ın son sergisini görebilmek için süreli sergilerin yer aldığı alt kata indik.

Merdivenlerden indiğimizde ilk karşılaştığımız eser; dairesel bir düzenle yerleştirilmiş LCD ekranlardan oluşan Cennet  isimli yapıttı. Bu çalışmasında Ataman Kalifornia’nın elit kesiminin yaşadığı Orange Country’de ikamet etmekte olan yirmi dört kişinin ‘yeryüzündeki cennet’ konusundaki fikirlerini yansıtmaktaydı. Film edilmiş kişiler on üç-elli beş yaşları arasından seçilmiş, çeşitli mesleki grup ve tarzların temsilcileriydiler. Son model bir arabayı anlatan yeni yetmelerden hayatını kamu servisine adamış yetişkin bayanlara ve profesyonel palyaçolara kadar pek çok hayatın ve hayallerin anlatıldığı videolardan on beş tanesini dinleyerek Ataman’ın eseriyle vermeye çalıştığı mesajı anlamaya çalıştık. Ayrı ayrı beşer video izledikten sonra Ataman ile ilgili uzun bir beyin fırtınası yapabilme fırsatımız oldu. Videolar hayallerin yanısıra; onlara ulaşabilmenin zorluklarından ve imkansızlıklardan da bahsediyordu. Bana göre bu yorum, serginin ismiyle birlikte değerlendirildiğinde açık bir sonuç vermekte. Hayaller ve onlara ulaşabilmenin imkansızlığı karakter gelişimimizde bizlerin en büyük düşmanları ve aklımızı meşgul eden bu sorunlar bütünü, dış etmenlerden değil tamamen iç dünyamızın karmaşasından kaynaklanmakta. Ataman’ın videoları mesaj verebilme konusunda bir sonuca varabiliyor olsa da, röportajların çoğu kendilerini tekrarlayıcı, uzun ve sıkıcıydı.

Cennet eserini inceledikten sonra, ekranların hemen yanındaki Bu bir fasit daire isimli yapıta yöneldik. Eser tam daire şeklinde yerleştirilen on iki ekrandan oluşmaktaydı. Ekranların tümünde Berlin’de yaşayan Jamaikalı bir göçmen, hayatı ve deneyimlerini anlatıyor ve göçmen olmanın zorluklarından bahsediyordu. Bu bir fasit daire’nin dili de Cennet gibi İngilizce idi. Ses kalitesinin kötülüğü ve on iki ayrı ekranın aynı anda konuşmasından kaynaklanan karmaşa anlatılanların anlaşılmasını neredeyse imkansız kılıyordu. Arkadaşlarım ve ben anlatılanlar konusunda tam bir anlaşmaya varamamış olsak da; birbirine bakan ekranların konuşmacının kendi yayınının alıcısı olması ile ilgili olduğu sonucunda uzlaşmaya varabildik. Jamaikalı genç, ‘yaptığı suçlamaların hem davacısı, hem de sanığıydı.’[1] Eser bu düşünce üzerinden değerlendirildiğinde bizlere yaşadığımız zorlukların temel nedeninin yine kendimiz olduğunu düşündürme yetisine sahip. Yapıtın vermeye çalıştığı mesaj ve bu mesajı anlatmak için seçilen yöntem ilginç olmasına rağmen, videonun yine de bu noktaya açıkça değinebildiğini düşünmüyorum. 

İki büyük video eserini de inceledikten sonra, diğer yapıtların yer aldığı salona geçtik ve hepimizi kahkahalara boğan meşhur eser Türk Lokumu’yla karşılaştık. Yapıt duvara yansıtılmış sessiz bir video idi. Görüntüde dansöz kılığında daireler çizen adam sanatçının kendisi Kutluğ Ataman idi. Sergi ilan ve posterlerinde de kullanılan bu görüntü belki de Ataman’ın İngilizce’de ‘cross-dressing’ olarak isimlendirilen karşı cinsin kıyafetlerini giyme fetişiyle alakalıydı. Ataman’ın içindeki düşman belki de sanatçının bu yanıydı ve sanatçı cross-dressing konusunda en son sınıra kadar giderek pek çok  erkek tarafından seks objeleri olarak değerlendirilen dansözlerin kılığında izleyici karşısına çıkmaktaydı.

İlgimizi çeken bir diğer yapıt ise Stefan’ın Odası idi. Kişisel favorim olan bu eser beş ekranın bir oda oluşturacak şekilde yerleştirilmesiyle meydana gelmişti. Ekranların konumları ziyaretçileri Stefan’ın odasında kısa bir gezintiye çıkarabilme amacıyla tasarlanmış idi. Stefan bir ekranda hayatından bahsederken, diğer ekranlarda ise anlatılanlar görsel kesitlerle desteklenmekteydi. Stefan’ın güveleri ve kelebekleri kendi hayatının gidişatıyla ilgili bir metafor olarak sunulmakta, Stefan da gösterilen videolarda olduğu gibi yakında bir kelebek olup uçabilecek gibi beklemedeydi. Eserin açıklama yazısında olduğu gibi, ‘Çalışma bir insanın zihnine ve düşüncelerine girmek gibi hem davetkar hem de rahatsız edici bir deneyim yaşama’ yı amaçlıyor. Bu doğrultuda Ataman’ın sergisinin en büyük başarısının Stefan’ın Odası olduğu söylenebilir.

En başarılı eserden en büyük başarısızlığa yönelecek olursak Peruk Takan Kadınlar çalışmasına da değinmemiz gerekir. Dört farklı ekranın farklı kısa filmler oynattığı eserler topluluğu tam bir fiyaskoydu. Sesler birbirine karışıyor, sonuç olarak hiçbir filmden bir şey anlaşılmıyordu. Transeksüel yaşamın anlatılmaya çalışıldığı eser gerek görüntü kalitesi gerekse birbirine karışan kısık ses ile büyük bir başarısızlık idi.

Bu eserler dışında sergilenen diğer yapıtlar, dilenciler ve dışlananlar üzerinden giderek kendimize duyduğumuz ve toplumun bizlere aşıladığı ötekileşme, dışlanma ve düşmanlık duygularının altını çiziyordu. Ataman sergisinde bazı güçlü kareler yakalayabildiyse de bana göre serginin geneli çok başarılı değildi. Dijital eksiklikler ve orijinallik yoksunluğu çeken yapıtlar izleyiciler üzerinde yaratılmak istenen etkinin gücünü azaltmakta, yer yer ise mesajı tamamen gölgelemekteydi. Tüm bunlara rağmen sanatçının fikirleri radikal ve anlamlıydı. Bazı eserlerde fikirleri cesurca yansıtılmış, bazılarında ise mizaha başvurulmuştu. Bu bakımdan İçimdeki Düşman, fikirlerin sunumu yönüyle çeşitlilik yaratabilmişti.

Sergi, 6 Mart 2011 tarihine kadar İstanbul Modern’de sunulmaya devam edecek.

---

[1] Ataman, K. (2010). Bu bir fasit daire. (görsel eser). İstanbul: İstanbul Modern.